De troost van de filosofie – Boethius (The Consolation of Philosophy – Nederlands)

Description

De troost van de filosofie – Boethius (The Consolation of Philosophy – Nederlands)

Nederlands version

De vertroosting van de filosofie is het bekendste werk van Anicius Manlius Severinus Boethius, een Romeins staatsman en geleerde die leefde op het kruispunt van de klassieke oudheid en de middeleeuwen. De vijftiende-eeuwse humanist Lorenzo Valla noemde hem “de laatste der Romeinen en de eerste der scholastici”, en Gibbon noemde hem in zijn boek De geschiedenis van de ondergang en de val van het Romeinse Rijk “de laatste der Romeinen die Cato of Tully als landgenoot zouden kunnen hebben erkend”.

Boethius werd rond 476 in Rome geboren in een aristocratische familie, ontving een gedegen opleiding in het Grieks en klom snel op tot senator, ambtsdrager en enig consul. Hij combineerde het openbare leven met wetenschappelijke projecten en streefde ernaar de Latijns-sprekende wereld kennis bij te brengen over het Grieks door middel van zijn vertalingen van en commentaren op belangrijke logische en filosofische teksten, met name die van Aristoteles. In 523, nadat hij publiekelijk zijn steun had uitgesproken voor een senator die van verraad was beschuldigd, werd Boethius van alle eer ontdaan en verbannen naar Pavia, waar hij het werk componeerde dat in het Engels vertaald werd als De troost van de filosofie.

Boethius zelf is een van de twee hoofdpersonen van het werk. Aan het begin zit hij in de gevangenis een klaaglied te componeren over zijn onrechtvaardige detentie, omringd door de Muzen van de Poëzie. Vervolgens verschijnt de figuur van de filosofie aan hem, een vrouw met een bovennatuurlijke verschijning die de Muzen uit Boethius’ cel verbant en een dialoog aangaat met de gevangene.

Door zijn toestand te diagnosticeren als het noodlottige gevolg van het vergeten van de aard van het universum en van zichzelf, probeert de filosofie Boethius’ leed te verzachten door zijn aandacht weer te richten op de rationele orde en het bestuur van het universum. Daartoe leidt ze hem door verhandelingen over de aard van het lot, waar en vals geluk, lot en voorzienigheid, en de relatie tussen vrije wil en goddelijke voorkennis. Met afwisselend proza en vers is De vertroosting van de filosofie een van de belangrijkste voorbeelden van prosimetrische compositie in de westerse literatuur. Het bevat in totaal negenendertig gedichten – of liederen, zoals ze in de vertaling van HR James in deze editie worden genoemd – en de toonaangevende wetenschapper Joel Relihan omschreef het als “de meest prosimetrische tekst uit de oudheid”.

Prosimetrische vorm wordt geassocieerd met de traditie van Menippeaanse satire, waarin aanspraken op wijsheid en autoriteit worden geïroniseerd. Boëthius’ gebruik van deze algemene vorm, evenals de verscheidenheid aan literaire genres die hij erin verwerkt, draagt bij aan de complexiteit van de interpretatie van het werk; in hoeverre bedoelde hij dat de argumenten van de filosofie, en daarmee de autoriteit van de filosofie als discipline, voor waar werden aangenomen?

Relihan heeft het werk geïnterpreteerd als een afwijzing van de mogelijkheid dat filosofie daadwerkelijk troost zou kunnen bieden aan lijdende mensen. In deze visie is de onbevredigende kwaliteit van de argumenten van de filosofie een retorische strategie, in lijn met de onuitgesproken christelijke overtuigingen van de auteur, om het idee te ondersteunen dat alleen geloof in de christelijke god ware troost kan bieden aan de gebrokenen. Daartegenover schrijft wetenschapper John Marenbon dat Boethius de aspiraties van de filosofie om te troosten niet verwerpt, “alsof de titel met ironische nadruk uitgesproken moest worden: ‘dat is de troost die je uit de filosofie haalt!’”, maar eerder de grenzen van haar vermogen om dat te doen verkent in een licht satirische stijl, een verkenning die de werkelijke waarde van de discipline eerder veronderstelt dan in twijfel trekt. In dit verband beschouwt T.F.

Curley de vorm van de Troost als een suggestie van het oude antagonisme tussen poëzie en filosofie, waarbij Boethius noch de een boven de ander probeert te verkiezen, noch beide ten gunste van het kruis probeert te verzoenen, maar ze juist probeert te verzoenen. Het belang van het christendom voor het werk, net als voor Boethius’ leven, wordt betwist: centrale delen van de tekst gaan over God, het “Goddelijke” en de “Voorzienigheid”, maar schijnbaar alleen zoals weergegeven in de Griekse filosofische traditie; de dialoog gaat verder zonder ooit het katholieke geloof van Boethius’ opvoeding of zijn ogenschijnlijk volwassen overtuiging te noemen. Niettemin werd het werk in de middeleeuwen in ronduit christelijke termen geïnterpreteerd, en bijna acht eeuwen na de compositie zou Dante Boethius in de Goddelijke Komedie aanduiden als “de heilige ziel, die de bedrieglijke wereld / openbaart aan hem die goed luistert”.

In tegenstelling tot Boethius’ theologische traktaten en logische commentaren was de Vertroosting eeuwenlang immens populair en werd vaak omschreven als een bestseller van zijn tijd. De populariteit van het werk blijkt ook uit de vertaalgeschiedenis, aangezien het in het Engels is vertaald door koning Alfred, koningin Elizabeth I en Chaucer. De populariteit ervan is afgenomen met de secularisatie van het Westen, maar De troost van de filosofie blijft vandaag de dag interessant vanwege de blijvende vragen die het oproept over de aard van waar geluk, de juiste houding ten opzichte van lijden, de rationele orde van het universum, de relatie tussen poëzie en filosofie, en de grenzen van de filosofie zelf.

Gibbon wordt vaak geciteerd als iemand die het “een gouden boek vond dat niet onwaardig was voor de vrije tijd van Plato of Tully”, wat strookt met de recentere beoordeling van historicus H.M. Barrett dat “[Boethius’] laatste boek een zekere tijdloosheid heeft die het zal beschermen tegen veroudering.”

Info

The Consolation of Philosophy – Boethius, Nederlands ( De troost van de filosofie – Dutch) can be downloaded up to 5 times within 14 days of purchase. Your purchase includes access to multiple downloadable eBook formats:

• AZW3: Used only on Kindle devices and apps
• EPUB: Widely supported on most e-readers except Kindle
• HTML: Can be opened in any web browser — ideal for online reading.
• MOBI: For older Kindle devices.
• PDF: Printable and viewable on nearly all devices — ideal for fixed-layout content.
• RTF: Rich Text Format — works with most word processors and supports basic formatting.
• TXT: Plain text format — universally compatible, but no formatting.

Have questions?
Check out our FAQs page for quick answers. If you need further assistance with your purchase, feel free to contact us — we’re here to help!